Η κατάθλιψη στις γυναίκες και η αντιμετώπιση της

Tι είναι η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης και αποτελεί μια από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές στις μέρες μας. Σύμφωνα με δεδομένα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάθλιψη επιφέρει σημαντική επιβάρυνση σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες από ότι στους άντρες, σε ποσοστό σχεδόν διπλάσιο.

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα θλίψης που είναι πολύ πιο σοβαρό και διαρκεί περισσότερο χρονικό διάστημα από ότι μια στεναχώρια που προκαλείται από κάποιο δυσάρεστο γεγονός. Επίσης, το άτομο που παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης μπορεί να εμφανίζει σημαντική ελάττωση της ενεργητικότητας και του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, που παλιότερα προκαλούσαν ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Συχνά, υποφέρει από διαταραχές στον ύπνο και την όρεξη (με ανάλογες μεταβολές στο σωματικό βάρος). Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρούνται επίσης προβλήματα σε γνωστικές λειτουργίες, όπως τη μνήμη και τη συγκέντρωση, καθώς και αισθήματα ενοχής, αυτομομφής και ευερεθιστότητα-εκνευρισμός. Επιπλέον, μπορεί να συνυπάρχουν σωματικές ενοχλήσεις που δεν είναι οργανικής αιτιολογίας (αδυναμία, κόπωση, πονοκέφαλοι, σωματικοί πόνοι κλπ). Σημαντικό ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη, μπορεί να έχουν και σκέψεις αυτοκτονίας. Η κατάσταση αυτή δύναται να διαρκέσει πολύ και να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καθημερινή ζωή προκαλώντας για παράδειγμα δυσκολίες στον επαγγελματικό τομέα (απουσία από το χώρο εργασίας), σημαντικό περιορισμό της κοινωνικής ζωής, προβλήματα σχέσεων κλπ.

Συμπτώματα της κατάθλιψης:

• Αίσθημα θλίψης κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα

• Μεγάλη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα

• Διαταραχές ύπνου

• Διαταραχές της όρεξης

• Απώλεια δυνάμεων και ενεργητικότητας

• Μείωση ερωτικής διάθεσης

• Εκνευρισμός / ευερεθιστότητα

• Κοινωνική απομόνωση

• Διαταραχές στις γνωστικές λειτουργίες (πχ. συγκέντρωση, μνήμη)

• Ιδέες ενοχής και αναξιότητας

• Ανησυχία και απαισιοδοξία για παρόν και μέλλον, άγχος

• Ιδέες αυτοκτονίας

• Σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλος, πόνος στο σώμα, κόπωση

• Άγχος

Δεν είναι απαραίτητο να έχει κανείς όλα τα συμπτώματα για να θεωρηθεί ότι πάσχει από κατάθλιψη. 5 ή περισσότερα συμπτώματα, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα από τα δύο πρώτα, είναι αρκετά για να τεθεί η διάγνωση (διάρκεια τουλάχιστον δύο εβδομάδων).

Ποια είναι τα αίτια της κατάθλιψης;

Τα αίτια της κατάθλιψης όπως και των άλλων ψυχικών διαταραχών είναι πολυπαραγοντικά, σύμφωνα με το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο στην ψυχιατρική. Βιολογικοί παράγοντες που σχετίζονται με τη σεροτονίνη και τη νοραδρεναλίνη έχουν συσχετιστεί με την αιτιοπαθογένεια της κατάθλιψης, ενώ έρευνες για γενετικούς παράγοντες έδειξαν ότι για τα άτομα που έχουν ένα συγ­γενή πρώτου βαθμού που πάσχει από κατάθλιψη, η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου είναι 1,5%-3% μεγαλύτερη από ό,τι για το γενικό πληθυσμό. Η κατάθλιψη μπορεί να συνδέεται επίσης με οργανικά προβλήματα, όπως διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα.

Ο ρόλος των βιολογικών παραγόντων είναι σημαντικός, όχι όμως και κυρίαρχος. Σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της κατάθλιψης παίζουν κυρίως ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες όπως για παράδειγμα η ποιότητα των πρώιμων σχέσεων στη ζωή ενός ατόμου, οι μηχανισμοί που έχει αναπτύξει για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων, τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, προβλήματα σχέσεων, η ενδοοικογενειακή βία, ο βαθμός της κοινωνικής υποστήριξης και ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής όπως η ανεργία, η μετανάστευση, ο θάνατος ενός συγγενικού προσώπου, ο χωρισμός η το διαζύγιο, η εκδήλωση σωματικής νόσου κ.α. Ειδικά στις γυναίκες, κατά τη διάρκεια της περιόδου μετά τη γέννηση ενός παιδιού, μπορεί να εμφανιστεί η επιλόχεια κατάθλιψη.

Γιατί η κατάθλιψη εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες από ότι στους άντρες;

Η μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης της κατάθλιψης σε γυναίκες από ότι στους άντρες, όπως αυτή διαπιστώνεται από ερευνητικά δεδομένα, έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των ειδικών, ενώ έχουν διατυπωθεί διάφορες υποθέσεις. Πιθανοί βιολογικοί παράγοντες μπορεί να εξηγούν τη διαφορά αυτή, καθώς η εκδήλωση της κατάθλιψης μπορεί να σχετίζεται με μεταβολές στα επίπεδα των ορμονών, συχνότερες στις γυναίκες (διαταραχές που σχετίζονται με το θυρεοειδή αδένα, επιλόχεια κατάθλιψη, εμμηνόπαυση κλπ). Επιπλέον η εκδήλωση της θλίψης και δυσφορίας φαίνεται να είναι περισσότερο κοινωνικά αποδεκτή στις γυναίκες από ότι στους άντρες, με αποτέλεσμα να απευθύνονται σε ειδικούς ψυχικής υγείας για τα ζητήματα αυτά συχνότερα. Οι πολλαπλοί ρόλοι της γυναίκας στη σύγχρονη πολυσύνθετη πραγματικότητα, πιθανά επίσης να συνδέονται με μεγαλύτερα ποσοστά εκδήλωσης της διαταραχής.

Γιατί πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα η κατάθλιψη;

• Η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να προλάβει την κατάθλιψη από το να γίνει σοβαρή ή χρόνια. Χωρίς θεραπεία η πιθανότητα να πάθει κανείς δεύτερο επεισόδιο κατάθλιψης είναι 50%. Με τη θεραπεία μειώνεται αυτή η πιθανότητα.

• Όταν κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, η φαρμακευτική θεραπεία συνήθως φέρει βελτίωση από τον πρώτο μήνα.

• Με την ψυχοθεραπεία μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τα βαθύτερα αίτια της κατάθλιψης και να αντιμετωπίσει την κατάσταση πιο αποτελεσματικά.

• Ο κίνδυνος για απόπειρα αυτοκτονίας είναι μεγαλύτερος στους ανθρώπους που δεν αναζητούν θεραπεία.

• Η κατάθλιψη προκαλεί και σωματικά προβλήματα

• Η κατάθλιψη μπορεί να επιδεινώνει προβλήματα σε κοινωνικό επίπεδο

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη;

Η έγκαιρη αναζήτηση θεραπείας από ειδικό ψυχικής υγείας είναι σημαντική για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της κατάθλιψης, τη γρηγορότερη ανακούφιση, την πρόληψη των υποτροπών και των προβλημάτων στην κοινωνική λειτουργικότητα και τη σωματική υγεία. Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί με ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή σε κάποιες περιπτώσεις και κοινωνική υποστήριξη. Η άμεση παροχή υποστήριξης και η σταθερή παρακολούθηση από επαγγελματίες ψυχικής υγείας αποτελούν κριτήρια καλής πρόγνωσης – έκβασης της νόσου. Επιπρόσθετα, οι παρακάτω στρατηγικές αυτοδιαχείρισης είναι χρήσιμες, για άτομα που παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης.

• Αλλαγές στον τρόπο ζωής

• Ισορροπημένη διατροφή

• Πρόγραμμα μικρών και εφικτών στόχων

• Άσκηση - συστηματική σωματική δραστηριότητα

• Κοινωνικές σχέσεις - υποστηρικτικό δίκτυο

• Αντιμετώπιση των αρνητικών σκέψεων

Περισσότερες πληροφορίες για την κατάθλιψη

μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας

http://www.emro.who.int/world-health-days/world-health-day-2017/depression-lets-talk.html

Σημ.: photo created by fwstudio